Dé oplossing voor het vinden van goed personeel? De jeugd van tegenwoordig leren begrijpen. Dé manier om de arbeidsproductiviteit te verhogen? Deze generatie, de millennials, vertrouwen en uitdagen. “Onze generatie ziet vooral dat ze om vijf uur naar huis gaan”, spot Mathieu Weggeman. De hoogleraar organisatiekunde kijkt liever naar hun bijdrage: “Hun productiviteit is echt heel veel groter dan die van generaties voor hen.”

Je hoort er weinig over, toch is de kloof tussen man en vrouw er niets bij: de generatiekloof. Aan Mathieu Weggeman ligt het niet. Al decennia lang onderzoekt hij innovatieprocessen en leidinggeven, met bijzonder oog voor de werkwijze en het waardensysteem van de nieuwe generatie. De onderzoeksresultaten leveren ook voor ondernemers onmisbare inzichten op over de verschillen en misverstanden tussen generaties. Als Weggeman die serieuze inzichten tijdens lezingen cabaretesk met praktijkvoorbeelden toelicht, moeten oudere generaties daar beschaamd om lachen. Maar horen ze ook wat de professor zegt?

Arrogant
“We zijn arrogant. Het is onaardig hoe we tegen de jeugd doen. De kloof is echt heel groot. Gaan ze demonstreren voor een beter klimaat, staat in Trouw en NRC vooral dat ze niet moeten spijbelen. Jij-bakken is het. We zouden ons in hun waardensysteem moeten verdiepen.” ‘We’ zijn de stille generatie ‘die je sowieso niet meer hoort’ en de protestgeneratie die nu in leidinggevende posities zit en ‘alleen naar zichzelf luistert’. Zoals Weggeman, uit 1953, die zijn generatiegenoten snel ‘een goed pensioen in Zuid-Spanje of Bonaire’ toewenst. Tot die tijd kunnen ze hun nut nog bewijzen met hun human interest-skills uit de sixties en relativeringsvermogen bij crises.

Peter Stuyvesant-leven
Of deze ‘GSM-generatie’ in staat is de pragmatische en netwerkgeneratie voor hun organisatie te vinden en binden? Niet als ze denken dat die ook gaan voor geld, status en macht: “Dat is ze geen hartinfarct of scheiding waard. Ze laten zich niet gevangen zetten in planning en controlecycli of verleiden met een Peter Stuyvesantleven.grote Range Rover voor de deur of een tweede huis met zwembad in zuid Frankrijk of Spanje. Het woord ‘business class’ kennen ze niet eens. En golf? Vinden ze maar een dure manier van wandelen.”

Mission driven
‘Ze’ zijn de jongeren die ‘de wereld iets mooier willen maken’, en met plezier. “Ja, People, Planet, Profit én Pleasure. Ze zijn mission driven en leven niet om te werken. Hoeven voor hun werk ook niet altijd te worden betaald. Ze willen gewaardeerd worden om de bijdrage die ze leveren en plezier in hun werk hebben. Veel managers zijn van de protestgeneratie en
kunnen de brug niet slaan. Begrijpen niet dat ze multitasken, 24/7 beschikbaar zijn en enorme netwerken hebben. Dan smelt rubber ook. Daag ze uit en laat het proces vrij. Het gaat toch om de output.”

Motiveren
Weggeman eindigt elk verhaal met het volgende, zo bevlogen als de millennials die hij typeert. Hoe kan het verschil met communis opinio, met de geluiden in de media zo groot zijn? De jeugd vraagt toch vooral ‘what’s in it for me’, is lui en ongeïnteresseerd? Zit de professor niet in een bubbel met voorbeeldige studenten? “Andere behoeftes betekent niet geen ambitie. Krijgen ze niet waardering voor hun kennis en vaardigheden, dan gaan ze gewoon weg. Zonder feedback te geven. Ze hebben wel iets beters te doen. Ik heb het grote geluk ze dagelijks voor me te hebben en echt met ze in verbinding te staan. Dan hoor ik dat er ééntje een popfestival helpt organiseren, voor niks. Of een ander die een oude kerk verbouwt tot dagverblijf, een opleiding tot Clini-Clown volgt of een paar weken kinderen in Bolivia helpt met Engels. Dat zie ik. Ik zie het ook in de Caballero-fabriek in Den Haag, de Van Nelle in Rotterdam en in Eindhoven in Strijp-S.
Dynamische bedrijfsverzamelgebouwen en coworkingspaces
waar samenwerking regeert en de bevlogenheid en productiviteit bloeien. Culturele en creatieve hotspots zijn het, MKB biotopen kunnen het zijn. Niet van 9 tot 5 nee. Geen tijdschrijven. Hebben ze om 19 uur een goed idee dat ze willen uitwerken, dan stuiten ze niet op een mannetje met zo’n ‘V’-tje. Nee, guerilla gigs en werken als je productief bent. Zijn ze ‘s-middags moe, dan gaan ze in een park liggen. Om ‘s-avonds tussen pizzadozen verder te werken.“ Dat dat lastig is te managen, lacht Weggeman met pretoogjes weg. “Ik had eens een HR-manager van Shell in een college. Vraagt een jonge student ‘waarom zijn jullie zo druk bezig mensen te motiveren hun best te doen?’ Er kwam een vaag verhaal, waarop die student vroeg waarom de medewerkers zo hard zouden willen werken. Voor meer winst? Voor meer winst die dan uitgedeeld wordt aan de aandeelhouders, mensen die niemand van hen kent? De manager begon over shareholders en risicokapitaal… Risico, dacht ik? Dat was in de tijd van de VOC-schepen: die heetten wel retourschepen, maar kwamen niet altijd terug. Dat is risico nemen.”

‘Ze begrijpen niet dat ze multitasken, 24/7 beschikbaar zijn en over enorme netwerken beschikken’

MKB’ers
Naast wetenschapper – hij begeleidt nog twaalf promovendi – schrijft Weggeman een boek ‘dat nergens over gaat’ en is adviseur voor organisaties. Zo werd hem eens gevraagd ‘mee te kijken naar nieuwe mensen’. “Eén van de kandidaten zat in het Olympisch skiffteam en wilde een dag per week voor zijn pasgeboren zoontje vrijhouden. Daarom kon hij geen managing partner worden, meer dan senior partner zat er niet in.” Als een goed huwelijk tussen corporates en millennials er niet in zit, is de vraag waar de kansen liggen voor de vele MKB’ers die goed personeel zoeken. “Traditionele MKB’ers zijn nog erger dan corporates. Die willen bovenal
hun naam op de gevel en sturen op centen. Dat boeit millennials echt niet. Ze willen controle houden. Alsof hun accountant niet het beste voor hen wil. Millennials willen dat er een collectieve ambitie is en dat ze verder ruimte en vertrouwen krijgen om die te realiseren, samen met anderen. Waarom zouden ze bijvoorbeeld marketing zelf doen? In familiebedrijven is het vaak beter. Van Bommel, de schoenfabrikant, is innovatief, stuurt op output en laat mensen vrij. Die kennen elkaar ook. Bij Bavaria vinden ze ook niet gauw iets gek. Voor eigentijdse MKB’ers werkt deze jeugd graag. Zeker als je zorgt dat je iets doet dat de wereld mooier maakt. Maak dat vast aan hun leven. Ik bedoel: wie wil er nou peperkoek maken als je niets te zeggen hebt over de ingrediënten? Of dat verkopen als je niet weet waarom het beter is dan brood? Oudere MKB’ers zullen zeggen ‘verzin maar een mooi verhaal’. Jongere werknemers willen de de grondstoffen kennen en de calorische waarde weten. Betrek ze bij beslissingen. Niet ‘wie de baas is mag het zeggen’, wel ‘wie het weet mag het zeggen’.”

Tekst: ELDERT KUIKEN